Giải phẫu cơ thể người

by **thuvang_73** Mon Nov 08 2010, 15:12

A.MẤY NÉT KHÁI QUÁT VỀ GIẢI PHẪU TẠO HÌNH
Giải phẫu là khoa học nghiên cứu về cấu tạo và sinh lý của cơ thể con người, đáp ứng yêu cầu của nhiều ngành khoa học trong xã hội : Sinh học, y học, nhân chủng học, dân tộc học, thể thao, nghệ thuật tạo hình..
Giải phẫu tạo hình cũng là một trong những môn khoa học cơ bản của nghệ thuật tạo hình, không đi sâu nghiên cứu nội tạng và phần sinh lý mà chủ yếu chú trọng đến cấu trúc bộ xương và các lớp cơ tạo nên hình khối bên ngoài với những hoạt động của con người trong các tư thế, động tác về vận dụng trong học tập và sáng tác nghệ thuật tạo hình.
Môn giải phẫu đã hình thành từ thời Hy lạp cổ đại. Nhưng việc áp dụng vào nghệ thuật tạo hình mới chỉ được thực hiện vào thời Phục hưng (TK XV - XVI) do tinh thần ham mê, cầu thị khoa học của các nghệ sỹ tạo hình. Nhờ vậy họ đã xây dựng được nhiều hình tượng đẹp và sinh động về con người trong các tác phẩm hội hoạ và điêu khắc.
Ở Việt Nam môn giải phẫu được đưa vào chương trình đào tạo mỹ thuật từ khi thành lập trường cao đẳng Mỹ thuật Đông dương (1925). Cho đến nay trong các trường mỹ thuật của nước ta. Môn giải phẫu tạo hình về cơ bản vẫn được giữ nguyên; Trong đó có gia thêm một số đặc điểm về cơ thể người Việt Nam và những dáng dấp động tác trong lao động sản xuất. Môn học này không chỉ giúp người học vẽ cho đúng người thật mà còn được dùng làm cơ sở để cách điệu hóa hoặc áp dụng biến dạng hình thể trong sáng tác.
* Vai trò của giải phẫu tạo hình
Con người là đối tượng nghiên cứu chủ yếu của nghệ thuật tạo hình. Giải phẫu tạo hình giúp ích cho việc học tập, nghiên cứu, sáng tác và thưởng thức của người làm công tác mỹ thuật khi muốn diễn tả vẻ đẹp của con người trong mọi tư thế tĩnh và động.

B. TỶ LỆ CƠ THỂ CON NGƯỜI
Trong giải phẫu tạo hình, việc xác định tỷ lệ cơ thể người dựa trên cơ sở khoa học của sự so sánh giữa các bộ phận bằng phương pháp đo.
Con người ta có tỷ lệ rất khác nhau, do hoàn cảnh sống, khí hậu, địa lý, nòi giống. Ngay trong cùng một dân tộc, ở cùng một vùng, con người cũng không giống nhau về tỷ lệ bởi vậy tỷ lệ người không hẳn như một công thức, một định luật hay một mực thước thật chính xác mà nó chỉ mang tính khái quát, ước lệ một cách tương đối.
Nói như vậy không có nghĩa là không thể đề ra tiêu chuẩn chung về một tỷ lệ cơ thể đẹp. Mỗi thời kỳ hội hoạ có một tiêu chuẩn hoàn hảo riêng. Thường thì người ta dùng đầu làm đơn vị so sánh với toàn bộ cơ thể.
Đơn vị: Đầu được từ đỉnh đầu đến cằm ở mặt trước và từ đỉnh đầu đến ngang gáy ở mặt sau cơ thể.
Ví như thời Hy Lạp, tỷ lệ người trưởng thành có chiều cao 8 đầu, gần như biểu thị một vẻ đẹp lý tưởng và tỷ lệ này được áp dụng cho nghệ thuật tạo hình. Ở Việt Nam, tỷ lệ chung đạt khoảng trên dưới 7 đầu rưỡi. Trong nghệ thuật tạo hình các hoạ sỹ cũng áp dụng tỷ lệ đó cho cả nam lẫn nữ.
I. Tỷ lệ đàn ông trưởng thành
Đàn ông ở tuổi trưởng thành, tỷ lệ toàn thân đo được 7 đầu rưỡi
1. Thân (Kể cả đầu): Chiều dài của thân đo từ đỉnh đầu đến hết bộ phận sinh dục đo được bốn đầu.
a, Mặt trước
- Từ đỉnh đầu đến cằm
- Từ cằm đến núm vú
- Từ núm vú đến khoảng rốn
- Từ khoảng rốn đến hết bộ phận sinh dục
b, Mặt sau:
- Từ đỉnh đầu đến ngang gáy
- Từ ngang gáy đến góc xương vai
- Từ góc xương vai đến cạnh trên mông
- Từ cạnh trên mông đến ngấn mông
2. Chân
Chiều dài của chân đo từ mặt đất đến ngấn bẹn: Đo được 4 đầu
a. Mặt trước: Đo từ mặt đất đến khớp gối (Chỏm xương bánh chè ) bằng 2 đầu.
Từ khớp gối đến ngấn bẹn (Trên mấu chuyển lớn xương đùi và một đốt xương ngón tay) Bằng 2 đầu
b, Mặt sau: Đo từ mặt đất đến ngấn mông bằng 3 đầu rưỡi
3. Tay: Đo chiều dài
- Từ mỏm cùng vai đến hết đầu ngón tay giữa khoảng hơn 3 đầu (Chưa được 3 đầu rưỡi)
- Từ mỏm khuỷu đến đầu ngón tay giữa bằng 2 đầu
4. Vai: Chiều ngang vai đo từ mỏm cùng vai bên trái qua phải gần được 2 đầu.
5. Hông: Chiều ngang hông đo từ bên đầu mấu chuyển lớn bên trái qua phải bằng một đầu rưỡi. Đường ngang hông bằng đường phân đôi người.
II. Tỷ lệ phụ nữ ở tuổi trưởng thành
Tỷ lệ phụ nữ ở tuổi trưởng thành cơ bản như nam giới, tính bằng 7 đầu rưỡi. Nhưng giữa nam và nữ có những điểm khác nhau cơ bản sau đây:
Khi đứng thẳng, toàn bộ thân nam có thể quy vào hình thang, trên rộng, dưới hẹp, còn phần thân nữ quy vào hình chữ nhật. Như vậy ở nam: Ngang vai rộng hơn hông, ở nữ ngang vai bằng hông, do đó người ta có cảm giác hông nữ rộng hơn hông nam. Điều đó phù hợp với chức năng sinh sản ở phụ nữ.
III. Tỷ lệ của trẻ em
Sự phát triển các bộ phận trong cơ thể người từ lúc sơ sinh đến khi trưởng thành không đồng đều, trẻ em càng ít tuổi, đầu càng to, chân tay càng ngắn so với thân thể. Nhìn chung tuỳ từng lứa tuổi, mà tỷ lệ trẻ em có những đặc điểm riêng biệt:
- Trẻ sơ sinh đầu to xấp xỉ bằng một nửa khi trưởng thành, đường ngang phân đôi đầu ở khoảng lông mày.
- Thân trẻ em dài hơn tay chân, quá trình trưởng thành chân phát triển mau hơn.
Tỷ lệ toàn thân ở các lứa tuổi so với đầu được khái quát như sau:
- Sơ sinh: 3 đầu rưỡi, đường phân đôi người ở trên rốn
- Một tuổi: 4 đầu, đường phân đôi người ở trên rốn một ít.
- 4 tuổi: 5 đầu, đường phân đôi người ở dưới rốn một ít
- 9 tuổi: 6 đầu, đường phân đôi người ở ngang ngấn bụng.
- Thanh niên: 7 đầu, đường phân đôi người ở trên ngấn mông một ít.
- Trưởng thành: 7 đầu rưỡi
IV. Tỷ lệ mặt người
1. Tỷ lệ mặt người trưởng thành chính diện
- Đường phân đôi đầu: (Từ đỉnh đầu đến cằm) ở khoảng ngang mắt.
- Mặt: Từ chân tóc đến cằm được chia làm ba phần bằng nhau:
+ Từ chân tóc đến lông mày
+ Từ lông mày đến chân mũi
+ Từ chân mũi đến cằm.
- Bề ngang của một con mắt dài bằng khoảng cách giữa hai con mắt ; chiều cao của mắt bằng khoảng cách giữa mắt và lông mày.
- Bề ngang của mũi (Từ cánh mũi này đến cánh mũi kia) rộng hơn bề ngang của mắt một ít.
- Bề rộng của miệng (Từ mép này sang mép kia) rộng hơn bề ngang mũi một ít.
- Bề ngang của mặt (Không kể tai) bằng từ chân tóc đến chân mũi.
- Vị trí của tai nằm gọn giữa hai đường ngang, một đường qua lông mày, một đường qua chân mũi.
2. Tỷ lệ mặt trẻ em nhìn chính diện
Trẻ em, phần mặt thường ngắn hơn so với phần sọ, trong quá trình lớn lên, phần mặt sẽ phát triển nhanh hơn, do vậy đường phân đôi đầu sẽ lùi dần từ lông mày đến ngang mắt.
Mắt trẻ em thường có cảm giác to so với tỷ lệ chung của các bộ phận trên khuôn mặt.